Sinir sistemimizle birlikte vücudumuza yön veren, yani bir anlamda bizi yöneten en önemli sistemlerin başında gelen hormonların kadınlarla derdi ne? Özellikle adet dönemiyle birlikte başlayan hormon değişiklikleri bir sonraki adet dönemine kadar 4 ayrı evreye giriyor. Bu günlerde kadınlar enerjik de oluyor duygusal da, sinirli de oluyor yorgun da... Hem kendilerinin hem de yakın çevrelerinin farkında olduğu bu durumun aslında bir sebebi var. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bölümü Prof. Dr. Ahmet Selçuk Can'dan kadınların hayatını yöneten hormonlarla ilgili bilgi aldık.
Kadınlardaki hormon değişiklikleri sadece adet kanamasının 3-5 günü ile sınırlı değil.
Adet döngüsü, bir adet kanamasından bir adet kanamasına kadar geçen 28 günü kapsıyor. Kadınlardaki bu hormon değişiklikleri migren, bağışıklık sistemi, sinir sistemi, mide bağırsak faaliyetleri gibi geniş bir yelpazeyi etkileyebiliyor. Kadınların iki adet kanaması arasındaki günlerinde yani 4 haftalık süreçte salgılanan hormonları tüm hayatı etkisi altına alıyor. Bu dönemde günlere göre doğal olarak salgılanan östrojen, progesteron ve testosteron gibi hormonlar, psikolojik durumunuzu, enerji düzeyinizi, romantik hayatınızı, içe veya dışa dönük olmanızı, tatlı ihtiyacınızı, beslenme şeklinizi ve kilonuzu etkiliyor.
İlk hafta Östrojen enerjinizi artırır
Adet kanamanızın başladığı ilk gün ile başlayan bu süreç 7 gün sürüyor. Bu süreçte kadınlık hormonu östrojen en alttaki dip seviyesinden yavaşça artmaya başlıyor.
Hissedilen: Adet kanamasının başladığı ilk günlerindeki ağrılı ve yorgun hissettiğiniz dönemin ardından östrojen sizde doping etkisi yapıyor. Vücut fazla ödemden kurtuluyor, hafifliyor ve daha dinç hale geliyor. Östrojen enerji düzeyini arttırıyor ve iyimserlik moduna geçiyorsunuz. Bu haftada insan ilişkilerinizde daha başarılı olma şansınız var. İştahınız kontrol altında oluyor, herhangi bir diyete uymakta zorlanmıyorsunuz. Diyet yapanların daha kolay kilo verdikleri ve oldukça motive oldukları bir dönem bu. Östrojen düzeyi arttıkça daha sosyal olup, ev dışına çıkmak insanların arasına karışmak istiyorsunuz, alışverişten zevk alıp hesap kitap gibi matematiksel aktivite gerektiren işler ile uğraşmak istemiyorsunuz.
İkinci hafta Testosteronla özgüveniniz yükselir, hafızanız keskinleşir
Adetin 8. günü ile başlayan ve yaklaşık 14. gününde sona eren ovülasyon döneminde östrojen iyice artıyor ve en üst seviyesine ulaşıyor. Bununla birlikte erkeklik hormonu testosteron da artıyor. Her erkekte hem erkeklik hormonu testosteron hem de kadınlık hormonu östrojen normal olarak salgılandığı gibi, her kadında da hem östrojen hem de testosteron doğal olarak bulunuyor. Kadınlardaki testosteron düzeyiyse erkeklerin yüzde 5'i kadar.
Hissedilen: Bu haftada daha pozitif, konuşkan ve kendinize daha güvenli olursunuz. Hafızanız daha keskindir. Beyninizden düşünceler hızlı akar. Romantik hisleriniz artar. Testosteron etkisi ile cinsel isteğiniz artar. Ayrıca bu süreçte yumurtlamanın de etkisiyle daha rahat hamile kalabilirsiniz. Çocuk yapmak istemiyorsanız korunmalısınız. Psikolojik olarak kendinizi iyi hissetmediğiniz bir dönemdeyseniz, anksiyeteniz artabilir, küçük meseleleri büyütme eğilimine girebilirsiniz.
Üçüncü hafta Progesteron, yorgunluk ve uykuya eğilime neden oluyor
Kadınların hormonsal değişiminin yaşandığı bir diğer süreç ise her iki adet kanaması arası 28 gün olan kadınlarda âdetin 15‘inci ile 22‘inci günleri arasında gerçekleşiyor. Bu haftada östrojen ile testosteron düşüyor. Östrojende bu haftanın sonunda artış yaşanıyor. En önemlisi adet döngüsünün bu ikinci yarısında progesteron hormonunun salgılanıp pik yapması. Progesteron hormonunun görevi, cinsel ilişki sonucu döllenme olursa kadın rahmini ve cinsel organlarını gebeliğe hazırlamak. Gebelik gerçekleşirse progesteron düzeyi artıyor, gebelik gerçekleşmezse progesteron düzeyi düşüyor.
Hissedilen: Üçüncü haftanın başlarında da cinsel ilişki ile hamile kalma riski vardır. Bu dönemin sonlarına doğru yorgunluk, uykuya eğilim ve kendini sosyal yaşamın gerektirdiği aktivitelerden geri çekme eğilimi yaşayabilirsiniz. Sabahları vücut sıcaklığınız yarım derece yükselir.
Dördüncü hafta diyet yapmayın
Adetin döngüsünün son haftasında ise östrojen ve progesteronda düşme yaşanıyor. Vücutta ödem, su toplaması, memelerde şişkinlik, baş ağrısı, gaz ve hazımsızlık bu dönemdeki olağan belirtiler arasında yer alıyor. Bu hafta diyet yapanların en sevmediği dönemdir. Son haftada genellikle kilo veremezler.
Hissedilen: Ertesi gün yorgunluğa neden olabilecek uykusuzluk sorunu yaşayabilirsiniz. PMS diye kısaltılan Pre-Menstrual Sendrom bu haftada görülüyor. Adet kanaması sökene dek PMS belirtileriniz devam edebiliyor. Hormon dengesizlikleri, polikistik over sendromu gibi sorunlarınız varsa adet kanamanızın olması gereken gün ileriye atabiliyor ve gecikebiliyor, bu da bazı sorunları daha uzun süre yaşamanıza neden oluyor.
Bir not: Bunca soruna rağmen Prof. Dr. Ahmet Selçuk Can'dan , kadınların “Menopoza girdim, artık kurtuldum” söylemini doğru bulmuyor çünkü bu hormonlar ve yarattıkları dengesizliklerin kadınlar üzerinde çok fazla faydası var. Kemiklerin güçlü kalması, cildin elastikiyetini koruması, saçların canlılığını koruması, kadın cinsel organlarının yeterli nemi ve kayganlığı koruması, beyin hücrelerinin Alzheimer hastalığı ve bunamadan korunması gibi birçok pozitif sağlık etkileri sadece birkaçı.
