Tüm dünya hızla kilo alıyor. Dünyada endüstrileşme sonucu, yaşam ve beslenme biçimlerinin değişmesi, obeziteye davetiye çıkarıyor. Türkiye de bu değişimden payını alıyor. Türkiye'de obezitenin önüne geçebilmek için, geçtiğimiz günlerde Türk Obezite Vakfı'nın (TOV) başlattığı Kilo Kontrol Hareketi'ni, TOV Mütevelli Heyeti üyelerinden İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taner Damcı'yla görüştük. “Obezite öldürücü sonuçlar doğuran, kronik bir hastalıktır” diyen Prof. Taner Damcı, obezite tedavisinin ömür boyu sürmesi gerektiğini ve bu konuda doğru bilgilenmenin önemini vurguluyor.
ELLE: Kilo Kontrol Hareketi nasıl başladı? Amacı nedir? Neler yapıyorsunuz?
PROF. DR. TANER DAMCI: Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de, beslenme tarzındaki değişiklikler ve fiziksel hareket azlığı, obezitenin (şişmanlık) görülme sıklığını artırıyor. Fazla kilo ve obezite rakamlarının hızlı bir tırmanış gösterdiğini görüyoruz. Bazı ülkelerde obezite, toplumun yarısından çoğunu etkiler hale geldi. Türkiye'de de fazla kilo ve obezite rakamları gittikçe yükseliyor. Bu konuda doğru bilgilendirme ve motivasyon çok önemli. Kilo Kontrol Hareketi de buradan yola çıktı. Türk Obezite Vakfı olarak halkımızı en doğru biçimde bilgilendirmek, harekete geçirmek ve kilo verme yolculuğunda onlara destek olmak için böyle bir projeye başladık.
ELLE: Obezite konusunda Türkiye'deki durum nedir?
ROF.DR.T.D.: Ülkemizde nüfusun yarıdan çoğu fazla kilolu. Fazla kilonun tehlikeli boyutu olan obezite rakamları da, hızla yükseliyor. Türkiye'de kadınların yüzde 30-35'inde, erkeklerin yüzde 15'inde obezite görülüyor. Güneydoğu Anadolu ve şehirleşmenin daha belirgin olduğu Marmara'da, en fazla orana sahip... En az obezite görülen bölgeyse, Ege. Araştırmaya göre, son 13 yılda Türk kadını 6 kilo alarak, ortalama ağırlığını 72 kilograma; Türk erkeği 7 kilo alarak ortalama ağırlığını 80 kilograma çıkardı. Ayrıca kadınların bel çevresi, 80 cm.'nin altında olması gerekirken 93 cm.; erkeklerin bel çevresiyse 94 cm.'nin altında olması gerekirken 97 cm. Sağlıklı kişilerde beden kütle indeksi 18.5-25 arasında olmalı. Ancak ülkemizde kadınların beden kütle indeksi 28.72, erkeklerin 27.16. Bu rakamlara bakıldığında Türkiye'nin fazla kilo sorunu olduğunu söyleyebiliriz.
ELLE: Halkı bilinçlendirmek için neler yapıyorsunuz?
PROF.DR.T.D.: Biz öncelikle bu konuda bir gündem oluşturarak doğru bilgilendirme yapılacak platformları sonuna kadar kullanmayı hedefliyoruz. Projenin temel amacı, gerek obezitenin zararları, gerek bundan kurtulmak için yapılacaklar konusunda halkı en doğru biçimde bilgilendirmek. Şu anda www.kilokontrolhareketi.com sitesi üzerinden ve sizlerin desteğiyle bu yapılıyor. Bu kapsamda çeşitli platformlarda, örneğin www.kilokontrolhareketi.com'da ve önümüzdeki günlerde başka platformlarda da bu bilgilendirmeleri yapmayı planlıyoruz.~
ELLE: Bu kadar egzersiz veya spor yapmayan bir halk olmamız, ileride ne gibi tehlikeler doğurabilir?
PROF.DR.T.D.: Ülkemizde futbol seyirciliği dışında spora ilginin en alt düzeyde olması, insanların isteseler bile spor yapacak maddi ve zamansal olanaklarının bulunmaması, fazla kilo ve obezite rakamlarını yükselten faktörler arasında yer alıyor. Otomobil sayısı hızla artıyor. Yağlı ve bol etli Güneydoğu Mutfağı, Türkiye'de dominant beslenme formatı haline geliyor. Bunlar ülkemizde fazla kilo ve obezitenin temel sebepleri arasında bulunuyor. Bu gidişe dur denmezse, obezitenin sebep olduğu hastalıkların görülme sıklığı artacak ve obezite, ülkemizin de en önemli sağlık sorunlarından biri olacaktır.
SAĞLIKLI BESLENMEK ŞART!
ELLE: Şişmanlığın yani obezitenin kişi üzerinde ne gibi olumsuz etkileri var? Hem sağlık açısından, hem de ruhsal olarak...
PROF.DR.T.D.: Öncelikle şunu söylemek gerekir ki, fazla kiloluluk (hafif şişmanlık) ve obezite (şişmanlık) birbirinden farklıdır. Fazla kilolu olma durumu, dikkat edilmesi gereken bir durumdur; obeziteyse işin tehlikeli boyutudur. Kişinin risk durumu, beden-kütle indeksiyle (BKİ) belirlenebilir. BKİ şöyle hesaplanır: Kilo / (boy X boy). Bu değer, 25-30 arasındaysa kişi, fazla kilolu demektir. BKİ 30 ve üzerindeyse o kişi, obez kategorisine girer ve bu durumda estetik kaygıların ötesinde önemli bir sağlık sorunuyla karşı karşıya demektir. Tercihen bir uzmana danışarak, hızla harekete geçmelidir. Obezite direkt olarak yaşam kalitesini düşürür ve yaşamı kısaltır. Bunun yanı sıra bazı kanser türleri, kalp damar hastalıkları, inme, tip2 diabet, hipertansiyon, lipid bozuklukları, uyku bozuklukları ve safra kesesi hastalıkları gibi hastalıklara yakalanma riskini artırır. Eğer BKİ, 25'in ve özellikle de 30'un üzerindeyse, kişinin bir uzmana danışarak gerekli görülen tahlilleri yaptırması, doktor kontrolünde bulunması gerekir.
ELLE: Her obez kişi, hasta olarak kabul görmeli mi?
PROF.DR.T.D.: BKİ 25 ve üzeri olan kişilerin saydığım hastalıkları taşıma eğilimi yüksektir. BKİ değeri yükseldikçe bu riskler daha da artar. Kişinin ihtiyacına, yapılan tahliller sonucunda karar verilir; ancak sıraladığım hastalıklara yakalanma riski yüksek olduğundan obez birey, kontrol altında tutulmalıdır.
ELLE: Bu rahatsızlık/hastalık nasıl tedavi edilebilir? Nasıl bir yol izlenmelidir?
PROF.DR.T.D.: Obezite tedavisinde, fazla kiloya neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması gerekir. Obezite ve fazla kilo tedavisinde öncelikle sağlıksız yaşam şartları değişmelidir. Tedavinin iki temel bileşeni bulunur: Sağlıklı beslenme ve kişiselleştirilmiş bir programda sportif aktivitelerin artırılması. Obezite sorunu yaşayan kişilerde; sağlıklı beslenme ve egzersizin yanı sıra; destek tedaviler de yarar sağlayabilir.
