Gosha’yı dinliyorum, gözlerim kapalı. Gerçekten. Gözlerimi kapattım çünkü söylediklerinin tek bir kelimesini bile anlamıyorum, keşke Rusça bilseydim. Sıkılmıyorum, kendimi o anın içine bırakıyorum. Söylediği kelimelere kendi anlamlarımı yüklüyorum. Bir nevi kendi hayali Gosha konuşmamı yaratıyorum.
Tiflis’in popüler underground tekno kulübü Bassiani’deyim. Partilemek için değil, dönemin en çok konuşulan tasarımcısı Gosha Rubchinskiy’yi dinlemek için. Bir performans tadında başlayan konuşmasında, sesinin duvarlardan çarpıp kalbime ulaşmasına izin verdim. Müziğin salt gücüydü bu, o an bir kez daha anladım. Söylediklerini ve anlamlarını hayal etmek istedim. Tam o sırada yanımda oturan Rus editör, konuşmayı anlayıp anlamadığımı sordu. Anlıyormuşum ve söylediklerinden keyif alıyormuşum gibi göründüğümden emindim. Tek bir kelimesini bile anlamadığımı söylediğimde çevirmenlik yapmaya başladı. Teşekkürler Gosha, hayatıma bir Rus arkadaş kattığın ve hayal etmeme izin verdiğin için.
Burası kullanılmayan devasa bir spor arenasından, underground tekno kulübe dönüştürülen bir yer. Eskiden sporcuların soyunma odalarının bulunduğu stadın alt katında ilerliyoruz. İçerisi kapkaranlık. Yüzleri hiç gülmeyen iri yarı adamlar yolu gösteriyor. Konuşmanın olacağı yere giriyoruz. Mercedes-Benz Fashion Week Tiflis, Gosha Rubchinskiy konuşmasıyla başlayacak. Önce koleksiyonlarının video görüntülerini izliyoruz. Sonra mavi spot ışıklarının altında sahneye Gosha çıkıyor. Onu gömlek ve kravatla bir politikacıdan ayırmak imkansız. Alt kültür referanslarıyla marka oluşturmuş bir tasarımcıdan beklenmeyecek bir kıyafet seçimi. Politikanın insanları nasıl ayırdığından bahsettikçe, kendi ironisini üstünde taşıdığını fark ediyorum. Monoloğu synthesizer’dan çıkan seslerle, vurgulamak istediği kelimelerin art arda yinelenmesiyle salt bir konuşmadan sanatsal performansa dönüşüyor. “İzlediğimiz, okuduğumuz, gördüğümüz her şey artık politikayla alakalı oldu. Politikacılar insanları birbirinden ayırıyor. Bizim birleştirmemiz gerek” diyor. “Bu ayaklanmayı bir dönem müzik insanları yaptı. Artık devrim sırası sokakta ve modada. Genç jenerasyon tarih boyunca enerjisini belli bir sanat yoluyla açığa çıkardı, akışı değiştirdi. Rock müzik yoluyla yapıldı, sinema yoluyla yapıldı. Şimdi sırada moda var; sokak modası ve sokak giyimi... 20 yıl önce insanlar en sevdikleri şarkıyı dinleyebilmek için vinyl plak sırasında beklerken, şimdi yeni jenerasyon tişört almak için aynı şekilde uzun kuyruklar oluşturuyor.” Gosha Rubchinskiy spiralli defterinden yazdıklarını okurken kelimeler yankılanıp müziğin içinde kayboluyor. “İnsanları bir araya getirebilecek en güçlü olgu artık moda.”
KENDİSİ NEREDEYSE BİR SANAT PROJESİ
Performansı sona eriyor. Yerine geçiyor. Karşısında oturan moderatör soruyor, “Sen bir moda tasarımcısı mısın?” “Değilim” diye yanıtlıyor Gosha. “Ben bir hikaye anlatıyorum ve bunu kıyafetler yoluyla yapıyorum. Eğer paylaşmak istediğiniz bir fikir, anlatacak hikayeniz varsa bunu yapmanın onlarca yolu bulunuyor.” Peki herkesin zaten tasarımcı olduğu, sokak kültürünü sahiplendiği bir dönemde Gosha’yı diğerlerinden ayıran neydi? Onun tasarım dilini özetlemek için akla gelen ilk tanım “post-Sovyet”. Bu tanımın konforuna sığınmayacağım çünkü verdiği bir röportajda bundan nefret ettiğini ve çok sınırlayıcı bulduğunu okumuştum. Oysa onun 10 yıl önce markasını kurduğu ilk andan beri tek derdi vardı: Genç jenerasyonun sesi olabilmek, özellikle de Sovyet sonrası bir anda hayatları değişen Rus gençliğinin. “İnsanlar artık kıyafet değil, hikaye satın alıyor” derken markasının başarısının ardındaki sırrı kulağımıza fısıldıyor, “Benim yaptığım hikaye yaratmak.” O ilk güne gidelim, Kiril alfabesiyle markasını kurduğu 2008’e. ГОША РУБЧИНСКИЙ (burada tam olarak ismi ve soyadı yazıyor). ABD Başkanı Ronald Reagan’ın Rusya’yı “Empire of Evil” (Şeytanın İmparatorluğu) olarak tanımlamasına ithafen, ilk koleksiyonuna bu ismi verdi. Defile sonrasında bir gazetecinin 10 yıl sonra moda dünyasını nasıl olacağını düşünüyorsunuz sorusuna, “Şu an burada gördükleriniz 10 yıl sonra moda olacak” dedi. Oldu. Hayır, Gosha Rubchinskiy bir kahin değil, vizyon inşa eden biri.
İkinci koleksiyonu Moskova’nın dışında, bir zamanlar Ortodoks kilisesi olarak kullanılan bir mekanda gerçekleşti. Üçüncü koleksiyonu sadece kıyafet değil, bir fotoğraf kitabı ve video da içeriyordu. Amacı genç kaykaycıların ve grafiti sanatçılarının kafasından geçenleri yansıtabilmekti. Dördüncü koleksiyonuyla global bir ilgi yakalamaya başlayan Gosha, 2012 yılında Comme des Garçons’un beyinlerinden, Rei Kawakubo’nun eşi Adrian Joffe’yle tanıştı… Bassiani’ye geri dönüyorum, Gosha’nın o günler hakkında söyleyecekleri var. “Bir yemekte Adrian’la tanıştım. Birbirimizin kim olduğundan haberimiz yoktu. Ona bir markam olduğunu söyledim, benim de dedi. Comme des Garçons’dan bahsettiğini bilmiyordum. Tasarımlarımı gösterdim, haftaya buluşalım dedi.” Gosha, bir hafta içinde Londra’ya gidip tasarımlarını gösteriyor ve o günden sonra Comme des Garçons desteğiyle Dover Street Market için koleksiyon oluşturuyor. “Koleksiyonun hepsi satıldıktan sonra benden yeniden üretmemi istediler. Bütün paramı lojistiğe ve üretime harcadığım için param kalmamıştı, dolayısıyla yeniden üretim yapamadım.” Merak etmeyin hikayenin sonu kötü bitmiyor, Gosha arkasındaki Comme des Garçons rüzgarıyla Paris Moda Haftası’na, sonra da Pitti Uomo’ya davet ediliyor. Ardından gelsin iş birlikleri; Adidas, Burberry, Levi’s, Dr. Martens…
Ve hikaye Kaliningrad’da gerçekleşen son koleksiyonu sonbahar/kış 2018-19’la “bildiğimiz manada” sona eriyor. O gün Bassiani’de moderatörün soruları bittiğinde, soru sorma sırası bize geçti. Herkesin kolektif zihninde aynı soru dolaşıyordu: Gosha şimdi ne yapacaktı? “Her şeyin bir durma noktası var. Benim için yeni bir hikaye anlatmanın zamanı geldi. Bunu hangi yolla yapacağımı yakında öğreneceksiniz.” Gosha en sonunda İngilizce olarak aklındakileri anlatmaya başlamıştı. Bu tarihi anı 24 saatliğine Instagram’da paylaşmak istemiştim fakat asık suratlı bir adamın yanıma gelmesiyle telefonumu kaldırmak zorunda kaldım. “10 yıl önce sadece ben vardım, şimdi bir aile olduk ve bu büyümenin sebebi tamamen kaykay ve genç kültür. Her sezon üretim yapmaktan yoruldum. Bu yüzden strateji değiştirerek proje odaklı işler üretmek istiyorum.” Ve ardından bombayı patlattı, “Bildiğiniz manada Gosha Rubchinskiy markası artık sona ermiştir.” İngilizce konuşurken ne kadar çekingen ve naif göründüğünü fark ediyorum. Kültürleri çarpıştıran, ciddiye alınmayan bir neslin ve kültürün sesi olarak tanımlanan birinden beklenmeyecek çekingenliği var. Bu yıl içinde Moskova’da October isimli bir kaykay mağazası açacağının haberini verirken heyecanlandığını görebiliyorsunuz.
Şu sıralar, yakın arkadaşı Tolia Titaev’le 2016 yılında kurduğu kaykay markası Paccbet için çalışıyor. Bugüne kadar yarattığı iki markayı da bir sanat projesi olarak gördüğünü anlatırken aklıma Instagram hesabı geliyor. Onun profilinde en fazla üç fotoğraf görebilirsiniz, gönderilerini periyodik olarak siliyor. Takip ettiği kimse yok. Nedeni sorulduğunda verdiği yanıt bugüne kadar yaptıklarının altındaki felsefeyi de özetliyor: “Instagram’ı geçici bir sanat galerisi olarak görüyorum. Geldin, gördün ve bitti.” Genç ve üretken, politik olaylara duyarsız kalamayan, müzikle, fotoğrafla, alt kültürle büyüyenler için bir klan oluşturdu. Sattıkları, kıyafetten öte bir kültüre ve deneyimedönüştü. Politik, ekonomik ve kültürel olarak zor zamanlar geçirmiş bir ülkede doğan Gosha Rubchinskiy, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra büyüyen o duyarlı kuşağın kafasından geçenleri çektiği fotoğraflar ve tasarladığı kıyafetlerle yansıtıyor. Gosha için şimdi Paccbet zamanı. Politikayla kirlenen bir jenerasyonun gelecek hayallerinin metaforu gibi, Paccbet, Rusça gün doğumu anlamına geliyor.Ve kendisi anlatmak istediği yeni hikayeyi tek bir cümleyle özetliyor: “Genç insanlar için umudu sembolize eden bir oluşum kurmak.”
GOSHA RUBCHINSKIY CV
• 1984 yılında Moskova’da doğdu.
• 2008 yılında ilk koleksiyonu Evil Empire’ı çıkardı.
• 2009 yılında video sanatıyla ilgilenmeye ve kısa filmler çekmeye başladı.
• 2011’de ilk fotoğraf kitabı Transfiguration’ı yayınladı.
• 2012’de Comme des Garçons’un beyni Adrian Joffe’yle tanıştı.
• Aynı yıl Adrian’ın desteğiyle Dover Street Market için koleksiyon üretti.
• 2013’te parası bittiği için sold out olan koleksiyonunun üretimini devam ettiremedi.
• 2014’te ikinci kitabı Crimea/ Kids’i çıkardı.
• 2015’te sıra The Day of My Death kitabındaydı.
• 2016’da Pitti Uomo’ya davet edildi.
• Yine 2016’da kaykay markası Paccbet’i kurdu.
• 2017’de Burberry’yle iş birliği yaptı.
• 2018’de markası Gosha Rubchinskiy’yi “bildiğimiz manada” sonlandırdığını açıkladı.
YAZI: SERLİ GAZER BOYACI
ELLE HAZİRAN 2018 SAYISINDAN ALINMIŞTIR.
