Göbek Bölgesindeki Yağlanmaya Dikkat

Göbek bölgesindeki yağlanma ciddi rahatsızlıkların habercisi olabilir.

ELLE ONLINE ELLE ONLINE 04 Ekim 2011
Göbek Bölgesindeki Yağlanmaya Dikkat
Son dö­nem­ler­de gö­bek böl­ge­si yağ­lan­ma­sı kal­ça-ba­sen böl­ge­si yağ­lan­ma­sın­dan da­ha bü­yük bir so­run ha­li­ne gel­di. Lo­kal ya­ni böl­ge­sel ola­rak ta­bir edi­len bu tür yağ­lan­ma­lar za­yıf ka­dın­lar­da bi­le gö­rü­lü­yor. Ne­den­le­ri ara­sın­da ise yük­sek şe­ker­li yi­ye­cek alı­mı­nın faz­la ol­ma­sı, ha­re­ket­siz­lik (otu­ra­rak ça­lış­ma) ve in­sü­lin den­ge­siz­li­ği ilk ola­rak ge­li­yor.


İnan­mak zor gi­bi ge­li­yor ama in­sa­nın in­ce gö­rün­me­si, bo­yu ile ki­lo­su­nun oran­tı­sı, vü­cut kit­le en­dek­si­nin nor­mal ve­ya dü­şük ol­ma­sı her şe­yin yo­lun­da git­ti­ği­ni gös­ter­me­ye yet­me­ye­bi­lir.


Ga­yet nor­mal bir ki­lo­nuz ol­du­ğu hal­de, pe­ka­la obez ola­bi­lir­si­niz. Ya­ni kan yağ­la­rı­nız art­mış, ka­ra­ci­ğe­ri­niz yağ­lan­mış, kalp ve da­mar has­ta­lık­la­rı ris­ki bü­yü­müş, me­ta­bo­lik sen­drom be­lir­ti­le­ri or­ta­ya çık­mış ola­bi­lir. Bu du­ru­ma “Nor­mal ağır­lık obe­zi­te sen­dro­mu” adı ve­ri­li­yor. Ve ta­ma­men vü­cut­ta­ki yağ-kas-ke­mik ağır­lı­ğı oran­tı­la­rı ve yağ­la­rın ne­re­ler­de top­lan­dı­ğı ile il­gi­li ola­rak or­ta­ya çı­kı­yor. Na­sıl mı? İn­ce­cik in­san­la­rın bi­le vü­cu­dun­da yağ ora­nı % 30'u ge­çe­bi­lir ve bel çev­re­sin­de top­lan­mış ola­bi­lir. Bu du­ru­ma “Nor­mal ağır­lık obe­zi­te sen­dro­mu” ta­nı­sı ko­nu­lu­yor.





BEL ÇEV­RE­SİN­DE YAĞLAN­MA


Vü­cu­du­muz­da­ki yağ ora­nı ne ka­dar yük­sek ise ve or­ta kıs­mın­da, bel çev­re­sin­de, mi­de­de top­la­nı­yor­sa, bir ba­kı­ma ka­nı ze­hir­le­yen fak­tör­ler de o oran­da yük­sel­me­ye baş­lı­yor. Özet­le “cyto­kin” ola­rak ta­nım­la­ya­bi­le­ce­ği­miz bu sal­gı­lar vü­cu­du­muz­da­ki şe­ker me­ta­bo­liz­ma­sı­nı, yağ me­ta­bo­liz­ma­sı­nı ve da­mar­la­rı­mı­zı olum­suz yön­de et­ki­li­yor. Bu sü­reç yu­var­lan­dık­ça bü­yü­yen bir kar­to­pu­na ben­zi­yor. An­cak bü­yü­yen kar kit­le­si de­ğil, kalp has­ta­lık­la­rı, do­la­şım so­run­la­rı ve me­ta­bo­lik sen­drom teh­li­ke­si. Ga­yet za­yıf in­san­la­rın da kalp has­ta­lık­la­rı­na ya­ka­la­na­bil­dik­le­ri­ni ve be­lir­li bir yaş­tan son­ra na­sıl ki­lo al­dık­la­rı­nı gö­rün­ce şa­şı­rı­rız. Oy­sa za­yıf bi­le ol­sak, gö­bek çev­re­sin­de ve bel böl­ge­sin­de yağ bi­rik­me­si risk­li­dir. Çün­kü vü­cu­du­muz­da­ki tüm yağ­lar be­lir­li sal­gı­la­rı olan ek bir or­gan gi­bi ça­lı­şır­lar.


Bel çev­re­sin­de olu­şan yağ­lar ise di­ğer böl­ge­ler­de­ki yağ hüc­re­le­ri­ne oran­la da­ha ak­tif ve za­rar­lı olur­lar. Ken­di ken­di­le­ri­ni bes­ler­ler. Bir­çok araş­tır­ma, gö­bek yağ­lan­ma­sı ile kro­nik il­ti­hap­lan­ma eği­li­mi ara­sın­da da bir iliş­ki ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor. Ya­ni uzun la­fın kı­sa­sı, bel çev­re­sin­de­ki yağ­lar çok faz­la so­run ya­ra­tır­lar. Vü­cu­dun yağ­lan­ma­sı, hi­per­tan­si­yon, şe­ker has­ta­lı­ğı ve da­mar sert­li­ği­ne yol açan tüm so­run­la­rı be­ra­be­rin­de ge­ti­rir­ler. ­


Di­ye­tis­yen Oya Yük­sek'e gö­re ide­al vü­cut ağır­lı­ğın­da ol­mak sağ­lık­lı olun­du­ğu­nun bir gös­ter­ge­si de­ğil. Bu ko­nu­da vü­cut yağ da­ğı­lı­mı çok önem­li. Ör­ne­ğin, bir bi­re­yin yağ de­ğer­le­ri re­fe­rans­lar ara­sın­da ola­bi­lir fa­kat ay­rın­tı­lı öl­çüm­ler­de bu ya­ğın ço­ğu gö­bek­te bi­rik­miş­se risk oluş­tur­ma­ya baş­lar. Özel­lik­le ile­ri­ki dö­nem­de şe­ker has­ta­lı­ğı­na, kalp has­ta­lık­la­rı­na ve tan­si­yon prob­lem­le­ri­ne da­ve­ti­ye çı­ka­rır. Eğer giy­di­ği­niz pan­to­lon ve etek­ler si­ze dar ge­li­yor­sa bu­nu şiş­kin­lik ve gaz prob­le­mi ile ka­rış­tır­ma­yın ve mut­la­ka bir uz­ma­na da­nı­şın” di­ye­rek bu ko­nu­nun öne­mi­ne dik­kat çe­kiy­or Yük­sek.





­­ MO­DERN YA­ŞAM NE­DEN GÖ­BEĞİ­MİZİ YAĞLAN­DI­RI­YOR? ­


l İnsülin dengesizliği: Kan­da­ki şe­ke­ri kon­trol eden bu hor­mo­nun kan­da­ki se­vi­ye­si çok önem­li­dir. İn­sü­lin me­ta­bo­liz­ma­sı bo­zul­du­ğu za­man kan şe­ke­ri se­vi­ye­le­rin­de ve bu­nun­la bir­lik­te di­ğer kan de­ğer­le­rin­de bo­zul­ma­lar ve özel­lik­le bel-ka­rın böl­ge­sin­de yağ­lan­ma­lar olu­şur. Bu­nun­la bir­lik­te alı­nan yük­sek kar­bon­hid­rat da bu ra­hat­sız­lı­ğı te­tik­ler.


l Hareketsiz yaşam-ofis yaşamı: İde­al ki­lo­nun ko­ru­na­bil­me­si için har­ca­nan ener­ji­nin alı­nan ener­ji­den faz­la ol­ma­sı ge­re­kir. Fa­kat son yıl­lar­da ma­ale­sef alı­nan ka­lo­ri mik­tar­la­rı­nın faz­la ol­ma­sı­na kar­şın har­ca­nan ka­lo­ri mik­ta­rı çok az bir se­vi­ye­de­dir. Bu da do­ğal ola­rak obe­zi­te­yi be­ra­be­rin­de ge­tir­mek­te­dir.


 l Düzensiz beslenme: Yo­ğun ya­şam­dan do­la­yı gü­nü tek bir öğün­de bi­tir­mek, gün için­de çok aç ka­lıp tek bir öğü­ne faz­la­ca yük­len­mek­ de me­ta­bo­liz­ma­yı ve in­sü­lin dü­zey­le­ri­ni boz­mak­ta­dır.


~


KİM­LER RİSK AL­TIN­DA?


1. El­ma vü­cut­lu­lar: Bu gru­ba gi­ren­ler özel­lik­le dik­kat et­me­li. Çün­kü el­ma vü­cut­lu di­ye ta­bir edi­len bu vü­cut şek­li üst ta­raf­ta yağ top­lan­ma­sı­na eği­lim­li bir vü­cut şek­li­dir. Bu yüz­den nor­mal­de za­ten sa­hip olu­nan bir gö­bek böl­ge­si ol­du­ğu için mey­da­na ge­len yağ­lan­ma an­la­şı­la­ma­ya­bi­lir.


2. Ai­le­de di­ya­bet (şe­ker has­ta­lı­ğı) olan­lar


3. Son 6 ay ve­ya 1 yıl için­de ka­rın böl­ge­sin­de aşı­rı yağ­lan­ma mey­da­na ge­len­ler


4. Sü­rek­li ve­ya ye­mek­ler­den son­ra tat­lı ih­ti­ya­cı için­de olan­lar


5. Ha­re­ket­siz ya­şam sü­ren­ler


6. Tek ve­ya 2 öğün­le ya­şam sür­dü­rün­ler





BES­LEN­ME TE­DA­VİSİ


Yapılan hatalar neler?


l Olu­şan tat­lı ih­ti­ya­cı­nı tat­lıy­la gi­der­mek.


l Sü­rek­li yük­sek kar­bon­hid­rat içe­ren be­sin­le­ri tü­ket­mek ve pro­te­in alım­la­rı­nı en az­da tut­mak.


l Doy­muş yağ içe­ren gı­da­la­ra çok ağır­lık ver­mek.





YAĞLAN­MA­NIN ÖN­LEN­ME­SİN­DE KA­LO­Rİ MİK­TA­RI MI, İÇE­RİK Mİ ÖNEM­Lİ?


Di­ye­tis­yen Oya Yük­sek'e gö­re ya­pı­lan ça­lış­ma­lar her iki­si­ni de önem­li ol­du­ğu­nu göz­ler önü­ne se­ri­yor.


Ör­ne­ğin, 2007 yı­lın­da Di­ya­bet Mer­ke­zi­nin yap­tı­ğı bir ça­lış­ma­da, ay­nı ka­lo­ride fa­kat fark­lı be­sin öğe­le­ri­ne sa­hip üç bes­len­me prog­ra­mı ha­zır­lan­mış ve 62 yaş ci­va­rın­da ai­le­si­nde di­ya­bet geç­mi­şi olan ve vü­cut­la­rın­da in­sü­lin di­ren­ci ge­liş­miş obez 11 ka­tı­lım­cı­ya uy­gu­lan­mış­tır. Bu ka­tı­lım­cı­lar 28 gün bo­yun­ca 1600 ka­lo­ri­lik ve dört öğü­ne bö­lün­müş (öğün ba­şı­na 400 kal) bir prog­ram uy­gu­la­mış­lar­dır.


Di­yet­ler;


1. Yük­sek kar­bon­hid­rat içe­ren bes­len­me prog­ra­mı


2. Yük­sek doy­muş yağ bes­len­me prog­ra­mı


3. Ak­de­niz Ti­pi Di­yet So­nuç ola­rak; ki­lo ve yağ de­ği­şim­le­ri ol­ma­mış fa­kat yük­sek kar­bon­hid­rat alın­dı­ğı za­man vü­cut yağ­la­rı­nın gö­bek böl­ge­si­ne doğ­ru bi­rik­ti­ği göz­lem­len­miş­tir. Di­ğer bir id­di­a ise yük­sek kar­bon­hid­rat ile bir­lik­te alı­nan tek­li doy­ma­mış yağ­la­rın in­sü­lin me­ta­bo­liz­ma­sı­nı dü­zelt­ti­ği için gö­bek böl­ge­si yağ­lan­ma­sı­nı ya­vaş­lat­tı­ğı ve ko­ru­du­ğu­dur. Bu ça­lış­ma­da tek­ li doy­ma­mış be­sin kay­na­ğı ola­rak, avo­ka­do, ce­viz, zey­tin ya­ğı, zey­tin, çe­kir­dek ve bit­ter çi­ko­la­ta kul­la­nıl­mış­tır. Bu­nun­la bir­lik­te bir­çok ça­lış­ma tek­li doy­ma­mış yağ­la­rın in­sü­lin me­ta­bo­liz­ma­sı üze­rin­de olum­lu et­ki­le­ri­nin ol­du­ğu­nu sa­vun­mak­ta­dır.


Tek­li doy­ma­mış yağ asi­di (MU­FA) kay­nak­la­rı


l Zey­tin­ya­ğı, ka­no­la ya­ğı, ba­dem ya­ğı


l Fın­dık, fıs­tık, ce­viz


l Avo­ka­do, zey­tin


Vü­cut­ta faz­la­ca sal­gı­la­nan in­sü­lin dü­zey­le­ri­ni nor­mal bir se­vi­ye­ye ulaş­tır­mak bes­len­me te­da­vi­si­nin ilk aşa­ma­sı­nı oluş­tu­rur. Bu­nun için ­de dev­re­ye gli­se­mik in­deks kav­ra­mı gir­mek­te­dir.~


Gli­se­mik in­deks, bir be­sin mad­de­si­nin vü­cu­da alın­dık­tan son­ra vü­cu­da sal­gı­lat­tı­ğı in­sü­lin mik­ta­rı­na gö­re be­sin­le­rin yük­sek, or­ta ve dü­şük ola­rak sı­nıf­lan­dı­rıl­ma­sı­dır. Gli­se­mik in­dek­si 55'in al­tın­da olan be­sin­ler dü­şük, 55-70 ara­sın­da olan­lar or­ta, 70'in üs­tün­de olan­lar yük­sek ola­rak ta­nım­la­nır. Ge­nel­lik­le dü­şük gli­se­mik in­dek­se sa­hip olan gı­da­lar öne­ril­mek­te­dir. Ay­rı­ca gli­se­mik in­dek­si dü­şük yi­ye­cek­le­rin po­sa(lif) içe­rik­le­ri de yük­sek ol­du­ğu için kan şe­ker­le­ri­ni den­ge­le­mek­le bir­lik­te ko­les­te­rol dü­zey­le­ri­ni de dü­şür­me özel­li­ği­ne sa­hip­tir­ler. Yük­sek'e gö­re kol­za ve­ya son yıl­lar­da yağ ka­li­te­si yö­nün­den ge­liş­ti­ril­miş is­mi ile Ka­no­la, in­san bes­len­me­sin­de te­mel gı­da mad­de­si ola­rak de­ğer­len­di­ri­len yağ­lı to­hum­lu bit­ki­ler gru­bun­dan. Ka­no­la ya­ğı bit­ki­sel yağ­la­rın için­de en dü­şük se­vi­ye­de doy­muş yağ asit­le­ri içe­ri­yor ve tek­li doy­ma­mış yağ asit­le­rin­den ole­ik asit se­vi­ye­si ba­kı­mın­dan (% 61) zey­tin­ya­ğın­dan (%75) son­ra ikin­ci sı­ra­da ge­li­yor. Ole­ik asi­din se­rum ko­les­te­rol ve LDL ko­les­te­rol se­vi­ye­si­ni dü­şür­dü­ğü ve HDL ko­les­te­rol se­vi­ye­si­ni et­ki­le­me­di­ği be­lir­len­miş­tir.





KON­TOL AL­TIN­DA TUT­MAK İÇİN: SED


l Sıkılaştırma: Vü­cut kas­la­rı­nı ko­ru­mak için sı­kı­laş­tır­ma (kuv­vet­len­dir­me) ha­re­ket­le­ri­nin ya­pıl­ma­sı.


l Egzersiz: Yağ ya­kı­mı için ae­ro­bik eg­zer­siz.


l Diyet: Kalp sağ­lı­ğı­nı ko­ru­yan doy­ma­mış yağ­la­rın ol­du­ğu, doy­muş yağ­la­rın az ol­du­ğu Ak­de­niz Ti­pi bes­len­me prog­ra­mı ve ki­lo yö­ne­ti­mi için gün ba­şı­na alı­nan ener­ji­den 100 kal/gün kı­sıt­la­mak.


1. Yük­sek kar­bon­hid­rat ye­ri­ne da­ha dü­zen­li da­ğıl­mış öğün­le­ri ter­cih et­mek ve kar­bon­hid­rat alı­mın­da ise ka­rı­şık kar­bon­hid­rat di­ye ta­nım­la­nan dü­şük gli­se­mik in­deks­li es­mer ta­hıl ürün­le­ri­ni tü­ke­tmek.


2. Sa­la­ta ve ye­mek­ler­de zey­tin ya­ğı ve­ya ka­no­la ya­ğı kul­la­nı­la­bi­lir.


3. Öğün ara­la­rın­da fın­dık ve­ya ce­viz tü­ke­ti­le­bi­lir.


4. Özel­lik­le pro­te­in alım­la­rı­nın ye­ter­li ol­ma­sı ge­re­kir. (Süt-yo­ğurt, pey­nir, et)





EK BE­SİN DES­TEK­LE­Rİ


Ba­zen di­yet ve fi­zik­sel ak­ti­vi­te yağ­lan­ma­yı çöz­mek adı­na ye­ter­li gel­me­ye­bi­lir. Bu­nun için krom mi­ne­ra­li kul­la­nıl­mak­ta­dır. Özel­lik­le kro­mun in­sü­lin du­yar­lı­lı­ğı­nı ar­tı­ra­rak alı­nan şe­ke­rin hüc­re içi­ne gi­ri­şi­ni ko­lay­laş­tır­dı­ğı bi­lin­mek­te­dir.

SON HABERLER

Dergide Bu Ay

ELLE Mart Sayısı Çıktı!

ELLE Mart Sayısı Çıktı!

Baharı Hande Erçel ile karşılıyoruz.

BU SAYIDA NELER VAR?

E-Bülten Aboneliği

E-bültenimize şimdi abone olun,
magazin dünyasındaki tüm gelişmelerden anında haberiniz olsun.