MODADA ÇARLIK DÖNEMİ

Rusya, son dönemde stil sahnesinde isimlerinden sıkça söz ettiren Natalia Vodianova, Elena Perminova, Ulyana Sergeenko, Anna Dello Russo, Miroslava Duma ve Gosha Rubchinskiy dışında, estetik dünyası, folklorik ögeleri ve kültürel kodlarıyla da bu sezonu sallıyor. 2016 kış koleksiyonunda kullandığı tül detaylarla klasik Rus balelerini selamlayan Valentino, 2017 kış koleksiyonundaki uzun uçuşan elbiseleri, etnik nakışları, kadife dokuları ve Viktoryen yakalarıyla Rus asaletine gönderme yapıyor. Miu Miu’nun adeta Rus soğuğuna karşı tasarladığı kış parçaları dışında kalpaklarıyla, sanki Boris Pasternak’ın “Doktor Jivago” eserindeki Lara ve biricik aşkı Jivago’nun yanına ışınlanıyor, onlarla birlikte Sovyet steplerini arşınlıyoruz. Rus generallerinin paltolarını hatırlatan tokalı mantoları, bağcıklı botlarıyla Altuzarra, Rus köylülerinin giyimini anımsatan, çiçek nakışlı ve rengarenk elbiseleriyle Gucci, adeta Doğu Ekspresi’yle Batı Avrupa’ya seyahat eden bir Rus prensesi yaratıyorlar. Rus stili deyince hafızalarınıza Yves Saint Laurent’ın 1976 yılında ünlü koreograf Sergei Diaghilev’in Rus balelerinden ilham alarak tasarladığı, Rus giyiminden detaylar taşıyan, kalpakları ve etnik şalları, kat kat etekleri, işlemeli bluz ve botlarıyla dikkat çeken “Ballets Russes” koleksiyonu gelebilir. Fransız tasarımcının, “En iyi değil ama en güzel koleksiyonumdu” diye tanımladığı bu parçalar dışında, moda ta 20’nci yüzyılın başında Rus kültürü ve balelerinden ilham almaya başlamış, Doğu estetiğinin bu zengin renk paletini Batı stiliyle birleştirmeyi başarmıştı. Rus oryantalizminden beslenen, otantik, rengarenk, dişi ve güçlü bir stille tanışmaya hazır olun.

Apollo Balesinin kostümleri, 1928 yılında Gabrielle Chanel tarafından hazırlandı.

RUS BALESİ MODAYI NASIL ETKİLEDİ?

Rus emprezaryo Sergei Diaghilev’in 20’nci yüzyılın başında Fransa’da kurduğu avantgart bale topluluğu Ballets Russes’ün sahneye koyduğu, “Şehrazat”, “Ateş Kuşu” ve “Bahar Ayini” gibi egzotik balelerin kostüm ve dekor yaratıcısı yetenekli Leon Bakst, dönemin ve bugünün moda tasarımcılarına ilham verdi. Bir renk sihirbazı olarak tanımlanan, mavi, kırmızı ve sarının en canlı tonlarını dekor ve kostümlerine yansıtan Bakst’ın “Şehrazat” balesinde kullandığı sarı ve turuncunun ihtişamı, John Galliano’nun 1998’de Christian Dior için tasarladığı “haute couture” elbisesinde bire bir göze çarpar. “Şehrazat”taki renk cümbüşü ve Bakst’ın hazırladığı ihtişamlı kat kat etekler, Christian Lacroix’nın yine Dior için tasarladığı görkemli koleksiyonda da kendini apaçık gösterir. Bakst’ın “Cleopatra”, “Şehrazat” ve “Ateş Kuşu” baleleri için yaptığı, egzotik tarzdaki akışkan uzun elbiseler, kimonolar, tunikler, türbanlar, saçlar için tüylü aksesuarlar ve bol pantolonlar, 20’li yılların genel moda stilini ve kadınları korseden kurtaran PaulPoiret’nin düz tasarımlarını oldukça etkiler. Poiret’nin “harem pants” koleksiyonundaki egzotik kıyafetlerin Leon Bakst imzalı balelerin ruhunu taşıdığını söyleyebiliriz. Dönemin modacısı Jeanne Paquin’in Leon Bakst’la iş birliği yaparak “Fantaisies sur le costume moderne” isimli bir koleksiyon yaratması, Bakst’ın moda dergilerinde görüş bildirmesi, Markiz Casati ve Rus sanatçı Misia Sert’i giydirmesi, Rus baleleriyle modanın yakın ilişkisini gözler önüne seriyor.

                                                        PAUL POIRET                                                                        Dansçı Ida Rubinstein’ın Şehrazat balesinde taşıdığı başlık

MODA VE DANSIN ORTAK NOKTASI

Rus baleleriyle stil dünyasının etkileşimi yazmakla bitmez. Coco Chanel’in 1924 yılında Sergei Diaghilev’in “Train Bleu” eseri için kostüm tasarlaması, Jean Paul Gaultier’nin Fransız modern dans sanatçısı Regine Chopinot’yla çalışması ve 1976 yılında Yves Saint Laurent’ın “Ballet Russes” koleksiyonu, tasarımcıların da Rus balesine asla ilgisiz kalmadığını gösteriyor. Karl Lagerfeld’in 2009 yılında English National Ballet için “Kuğunun Ölümü” eserine bir tütü hazırlaması, 2012 yılında New York City Ballet dansçılarının Valentino kostümleriyle sahnede alkışlanmaları, iki dünya arasındaki etkileşimin her daim devam ettiğini gösteriyor. Rus baleleri ya da genel anlamda dansın modayla yakın ilişkide olmasınınardında, tarihçi Valerie Steele’in, 2014 yılında The Museum at the Fashion Institute of Technology’de gerçekleşen “Dance and Fashion” sergisinde altını çizdiği gibi, ikisinin de beden üzerinde çalışması var. Kısaca, kostümlerdeki benzerlik ve etkileşimin altında aslında iki dünyanın da insan bedeninden beslenmesi yatıyor. Amerikalı dansçı William Forsythe’la çalışan Issey Miyake, “Dans benim için akışkanlık, özgürlük ve hafiflik anlamına geliyor” derken, ünlü pliseleriyle özellikle modern dansın hareket serbestliğine gönderme yapıyor. Rei Kawakubo’nun dansçıların bedensel çalışmalarıyla anlam kazanan yapısal ve abartılı formları da moda ve dansın paralelliğini hatırlatıyor. Giysilerin estetik bir duruş bahşetmesi gibi dans da vücuda şiirsel bir form veriyor. İkisi de kimlik, ruh ve kişilik kazandırıyor!

GÖSTERİŞLİ BİR STİLE VAR MISINIZ?

İnsan bedeni, hareket özgürlüğü ve estetik güzelliğin ortak paydalarında buluşan, görselliği okşayan moda ve dans, bugün yine çok yakınlar. Olympia Le-Tan’ın Diaghilev’in Ballets Russes topluluğuna atıfta bulunarak tasarladığı romantik çantalar, geçtiğimiz Paris Moda Haftası’ndaki Moncler defilesinde modellerin pembe bale patikleriyle podyumda salınması ya da Miu Miu’nun alçak topuklu balerin ayakkabıları... Sanattan feyzalan, görselliğin en görkemli alanına hitap eden modanın, müzikli gösteri türü, baleden esinlenmemesi mümkün mü? Bu sezon minimal bir stilden uzak durup daha renk odaklı ve gösterişli bir tarzla flört etmek istiyorsanız kendinizi modanın Slav rüzgarlarına bırakın. Amaç elbette birer Matruşka bebek ya da Anna Karenina gibi görünmek değil! Leon Bakst’ın Matisse’in fovizm akımını (tüpten çıkmış gibi bağıran renkler) hatırlatan, tıpkı Gucci’nin kullandığı, renk cümbüşünden ilham alabilir, yine Bakst’ın İran minyatürlerini andıran Isabel Marant desenli gömleklerini bir jean’le giyebilir ya da Fendi’nin (2017 couture) fırça darbeleriyle renklenmiş gibi görünen ve adeta doğaya övgü niteliğindeki mavi ve kırmızının gösterişli birlikteliğinde Leon Bakst’ın ruhunu şad edebilirsiniz. Karar sizin.

DEFİLELERDE RUS ETKİSİ

Rus stilinin moda dünyasındaki ağırlıklı etkisi özellikle 2000’li yıllarda kendini göstermeye başlar.

• Roberto Cavalli, 2013 “resort” koleksiyonunda Rus porselenlerin desenlerini bire bir tasarımlarına yansıtır.

• Antonio Marras’ın Kenzo için imza attığı 2011 yaz koleksiyonunda Rus köylülerinin giydiği kat kat etekler, kısa yelekler, büyük başlıklar ve Rus kostüm tasarımcısı Leon Bakst’ın kullandığı canlı renkler göze çarpar.

• Dolce&Gabbana da 2012 sonbaharkış koleksiyonunda saç örgüleri, omuzda taşınan yakalar, danteller ve çiçek motifleriyle Rus kültürüne atıfta bulunur.

CHANEL

DIOR’DA LEON BAKST ETKİSİ

John Galliano’nun 1998 yılında Dior için yarattığı “haute couture” tasarımlarda Leon Bakst’ın “Narcisse” balesi için hazırladığı kostümlerin etkisini görmemek mümkün değil (solda). Altın sarısı ve turuncunun birlikteliğini en estetik şekilde Rus balelerinin dekor ve kostümlerine yansıtan Bakst, dünden bugüne moda tasarımcılarına ilham vermeye devam ediyor.

     Christian Lacroix’nın Dior için tasarladığı turuncu tonlarındaki görkemli elbiselerle, Leon Bakst’ın “Ateş Kuşu” balesi için yaptığı kostümler arasında büyük benzerlik var.

YAZI: Selin Miloşyan

ELLE, Kasım 2017 sayısından alınmıştır.