Öncelikle tanıştıralım: Nomofobi. 2010’lu yıllarda ancak özellikle de ikinci yarısında sözlüklere girmiş yeni bir korku türü. Cep telefonsuz kalma korkusu olarak geçiyor. Kabul edelim, evrim geçirmiş gibi hepimiz üç kola sahibiz, hatta belki de iki beyinliyiz de diyebiliriz. Telefonla dünyanın her tarafına ulaşabildiğimiz gerçeği, özellikle de eve kapandığımız (karantina gibi) günlerde her zamankinden daha anlamlı. Tamam, telefonun varlığına bir övgü yazısı değil bu, Newton yer çekimini bulmuş, Shakespeare Kral Lear’i kaleme almış olabilir salgın zamanlarında. Evet, evet biz de evden çalışmaya başladık, ancak panik halindeki modern insanın bugünlerde en büyük kurtarıcısı cep telefonları.
ZAMAN TÜNELİ
Tümü YouTube’la başladı. Ama önce izlediğimiz ekranlar küçüldü. Ardından Instagram geldi. Bu sırada bir de Netflix vardı. Yaşadığımız topraklardan erişim izni olmadığından biraz geç haberdar olduk. Ardından sohbete Snapchat katıldı. Hatta 2015 yılında Snapchat pek popüler olduğunda ve Netflix dünya çapında adını “Orange is the New Black” ve “House of Cards” gibi tek tük ama esaslı yapımlarla duyurduğunda iki platform ödül törenlerine de damgasını vuruyordu. Altın Küre sunucusu Amy Poehler şu espriyi yapmıştı: “Başarının keyfini çıkart Netflix, birkaç yıl sonra Snapchat gelip En İyi Drama dalında ödülünü kucaklayacak.” Evet, Amy Poehler bir noktada haklıydı. Netflix tekel olarak bir başına kalmadı. Hulu, Amazon Prime ve Apple TV televizyonda yeni bir çağ başlattı. Snapchat de oldukça farklı bir kültürün öncüsü oldu bu sırada. Filtreli ve 24 saatte kaybolan videolarımız bize oyunculuk, senaryo ya da yönetmenlik dallarında adaylık getirmedi, ama Instagram’ı sıkıcı fotoğraf filtreleriyle sınırlı bir kanal olmaktan çıkardı ve bu yazının da konularından biri olan Quibi’nin kuruluşuna ilham verdi.
Süreç nasıl ilerledi? Tüm bu gelişmelerin ışığında her şey çok değişti. Instagram video özelliğiyle kısa filmler hazırlamamız konusunda zemin hazırladı. Hızla ekranı aşağıya doğru kaydırıp birkaç dakikada olabildiğince fazla içerik görmeye çalıştığımız bir platformda izlenme ve erişim oranları özellikle lüks sektöründeki markaları cezbetti ve platform kendi ünlülerini yani influencer’ları yarattı. Bu sırada sadece izleme alışkanlıklarımız değil, alışveriş modelleri de değişti. Geçtiğimiz yıl ise bir anda tüm estetik zevklerimizi alt üst ederek, sınırsız eğlence sunan TikTok hayatımıza girdi ve herkesi hipnotize etti. Özellikle başlarda yüksek moda biraz uzak kalsa da en son Jacquemus de artık bu platformda var olacağını duyurdu. Platformun diğer kullanıcıları arasında Guess, Uniqlo ve Ralph Lauren gibi markalar da yer alıyor. Céline ise en son kampanyasında bir TikTok fenomenine yer verdi.
Neyse, kabul edelim. Netflix’teki son içerik tükendiğinde, BluTV’de yeni bir şey kalmadığında başvuracağımız nokta sosyal medya kanalları olacak. Mariah Carey ve Gloria Gaynor TikTok’u ele geçirerek koronavirüsten korunabilmek için ellerimizi nasıl yıkayacağımızı gösterdi, evlerine inzivaya çekilen herkes Instagram’ın hikayeler özelliğine dadanarak evlerde nasıl vakit geçirilebileceğini gösterdi. Yeri gelmişken bir kez daha Andy Warhol’u övelim. (“Birgün herkes 15 dakikalığına ünlü olacak.”) Sonuçta kabul edelim. Bugün hepimiz bir şey izliyoruz, ancak bu eylemi tanımlarken, “televizyon izliyoruz” demiyoruz.
İNTERNETİN YENİ SÜPERKAHRAMANI
Ve gelelim internetteki son fethimize. Quibi’ye. DreamWorks CEO’su Jeffrey Katzenberg tarafından geliştirilen uygulamanın aslında geçtiğimiz yazdan bu yana Nisan’da yayın hayatına geçeceği konuşuluyordu. Ancak herkesin evine kapandığı, telefonuyla en yakın arkadaş olduğu şu günlerden daha uygun zaman olamazdı.
Hazırsanız başlayalım: Quibi 6 Nisan’da devreye giriyor.
Ve erişim sadece cep telefonları vasıtasıyla gerçekleşecek. En önemli özellik bu. Açıklanan A takım kadroyu düşünecek olursak aplikasyona internetin Avengers’ı diyebiliriz. Jennifer Lopez, Idris Elba, Sophie Turner, Cardi B’nin eşi olarak tanıdığımız rap yıldızı Offset platform için içerik üretecekler. Katzenberg uygulamanın mantığını şu şekilde anlatıyor: “Quibi, İngilizce Quick Bites, yani bir şeyler atıştırmak anlamına gelen kelimelerin birleşiminden ortaya çıktı. Üç farklı alt kategoriye sahip: Yedi ile on dakikalık bölümlere ayrılan diziler, doğaçlama olarak üretilecek ve bir senaryosunun olmayacağı hayatın içinden belgeseller ve beş dakika uzunluğunda olacak Daily Essentials başlıklı programlar.” Quibi yayın hayatına başladığında 51 farklı program olacak içinde. Birinci yılını tamamladığında ise 175 farklı içeriğin yüklenmiş olacağını söyledi Katzenberg. Bu arada en önemli detayı unutmayalım.
Bu veriler Quibi’yi bugüne kadar sahip olduğumuz tüm video izleme kanallarının bir karması yapıyor. Ancak Quibi tekrara düşmüyor, var olanla yetinmiyor. Martin Scorsese buna karşı çıkacak olsa da (merak edenler konuyu cep telefonu ekranından film izlemek şeklinde aratabilir) Quibi geleceğin izleme modellerini tanıtmış oluyor.
ARTILAR - EKSİLER
Instagram ya da TikTok’un aksine Quibi’nin en önemli artısı ekranı her iki şekilde de kullanabilecek olmamız. Videolar, telefonları yatay ya da dikey moda çevirdiğinizde esnek bir şekilde ekranın şeklini alabilir şekilde çekiliyor. Ayrıca evet, belki yıllar evvel MySpace’in ya da daha sonra YouTube’un yaratmış olduğu gibi sıradan vatandaşların birer yıldıza dönüşmesini sağlayacak zemin sunmuyor, ama işi sadece profesyonellere bırakarak ultra kaliteli işlerle buluşmamızı sağlıyor.
Quibi’nin bir diğer artısı ise platforma girdiğinizde asla daha önceden var olan bir katalogla karşılaşmayacak olmanız. Dolayısıyla dediğim gibi aplikasyon en çok Crissy Teigen, JLo ve Sophie Turner gibi isimlerin gücüne güveniyor.
Quibi’nin tek dezavantajı ise şu: Bugünlerde doğudan batıya tüm ülkeler virüsten dolayı prodüksiyonlarını durdurmuş durumda. Hali hazırda var olan bir içeriğe sahip olmadığından belki de kısa süre içinde sıkıcı gelebilir. Ancak tabii bu sadece bir ihtimal.
GELECEK, GEN Z
Gençlere yönelik içerik pazarlayan şirket Ypulse’a göre, bugün TikTok gibi aplikasyonların başarısının asıl sırrı da zaten gençler ve z jenerasyonu. İşte bu yüzden gençleşmek ve zamanın ruhunu yakalamak isteyen markaların adım atması gereken bir mecra burası. Martin Scorsese Netflix için üç saati aşan süresiyle Irishman’i çektiği için sosyal medyada gençler tarafından eleştirilmişti, hadi bu medyumun diliyle konuşacak olursak linç yemişti. Zira Netflix’in herhangi bir yaş hedef kitlesi yok, Quibi ise çok, hızlı ve anında içerik tüketen gençleri kendine çekmek istiyor.
Birleşik Krallık’ta, Lancaster Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma son bir yılda online ortamlardaki izlenme oranlarının yüzde 20 oranında arttığını, DVD satışlarının ve televizyonlardaki klasik, ulusal kanalların reytinglerinde de düşüş meydana geldiğini söylüyor. Bunun nedeni de elbette gençler. İzleme alışkanlıklarımız televizyonun keşfinden sonra bir 50 yıl boyunca değişmedi, ancak 2010’lu yıllarda uygulamalar ve streaming servisleri nedeniyle baştan yazıldı. Bugün, Netflix, uykuyu en büyük rakibi olarak görüyor örneğin.
Bu arada Friends’i izleyebileceğimiz HBO Max ve Peacock isimli diğer strstreaming servisleri de Mayıs ayında kullanıma açılıyor. Bu servislerin Türkiye’den ulaşılabilir olup olmadığı ise henüz belli değil.
Kimler Quibi’de?
• Sophie Turner, ‘Survive’ isimli sekiz dakikalık bir dizide başrolde.
• Steven Spielberg bir korku dizisi hazırlıyor.
• Jennifer Lopez yarışma programı sunacak.
• Idris Elba bir araba programı tasarlamış.
• Quibi, Guillermo del Toro ile gelecek için el sıkışmış.
• Chrissy Teigen bir reality show sunacak.
• Chance the Rapper ise MTV’nin efsane programı Punk’d’ı yeniden çekiyor.
• Reese Witherspoon hayvanlar alemine doğru yolculuğa çıkıyor.
• Insta-model Kendal Jenner da program yapacak isimler arasında.
Yazı: Aykun Taşdöner
FOTOĞRAFLAR: PHIL OH-ART PARTNER LICENSING
ELLE Türkiye Nisan sayısından alınmıştır.
